Co łączyło stary drewniany dwór w Laskowej z Paryżem i Krakowem?

Czytaj dalej
Fot. Archiwum
Karol Wojtas

Co łączyło stary drewniany dwór w Laskowej z Paryżem i Krakowem?

Karol Wojtas

Księża Misjonarze zwani Lazarystami zaadaptowali jedno z pomieszczeń na kaplicę. Pierwszymi właścicielami dworu była rodzina Laskowskich. Potem kupił go bp Małachowski

W dzisiejszym wydaniu „Tygodnika Ziemia Limanowska” przedstawione zostaną związki Zgromadzenia Księży Misjonarzy z Laskową i tamtejszym dworem. Czytelnicy „Tygodnika” dowiedzą się, dlaczego we dworze znajdują się w jednym z pomieszczeń na stropie malowidła sakralne oraz kto sprowadził Misjonarzy do Polski.

Zabytkowy Dwór

Dwór w Laskowej jest jednym z najstarszych drewnianych dworów na terenie naszego kraju. Jest też także jednym z lepiej rozpoznawalnych przez turystów zabytków powiatu limanowskiego. Ten drewniany dwór wzniesiono prawdopodobnie pomiędzy drugą połową XVI wieku a pierwszą połową XVII wieku.

Zbudowany został na planie prostokąta z modrzewiowych bali w konstrukcji zrębowej na kamiennej podmurówce. Jest on otynkowany i nakryty wysokim czterospadowym łamanym dachem tak zwanym polskim, typowym dla budownictwa Małopolski okresu XVI, XVII i XVIII wieku.

Od XV wieku do połowy XVII wieku Laskowa należała do rodu Laskowskich. Ród ten właśnie wzniósł w Laskowej Dolnej swój dwór. Około 1677 roku budynek prawdopodobnie został przebudowany, o czym ma świadczyć data wyryta na jednej z belek , czasem brana także za datę budowy. W 1688 roku zadłużone dobra rodu (Laskowa Górna, Laskowa Dolna, Rozpite) od dziedziczek Laskowej Anny i Katarzyny z domu Laskowskich oraz ich mężów Karola Ślepowrońskiego i Tomasza Ujejskiego zakupił za 70 tysięcy złotych polskich biskup krakowski Jan Małachowski.

Misjonarze w Laskowej

W 1689 roku dobra w Laskowej wraz z dworem biskup Małachowski przekazał jako uposażenie na rzecz Zgromadzenia Księży Misjonarzy, o czym świadczy dokument z 7 lipca 1689 r. W zamyśle bp. Małachowskiego miały stać się źródłem dochodu dla ufundowanego przez niego nowego Domu Księży Misjonarzy na Stradomiu w Krakowie. Dobra w Laskowej składały się między innymi z czterech folwarków i dworu. Misjonarze w dworze urządzili kaplicę w jednym z pomieszczeń. Było i jest do dzisiaj to największe i najbardziej reprezentacyjne pomieszczenie budynku. Do dziś zachował się w nim bogato zdobiony i polichromowany strop ze sztukateriami oraz ciekawy fryz podstropowy.

Dobra w Laskowej stanowiły uposażenie Domu Misjonarzy w Krakowie

Na stropie zachowały się także trzy obrazy z pięciu, które się tam pierwotnie znajdowały. Centralnie umieszczony owalny obraz na stropie przedstawia Chrystusa błogosławiącego. Przedstawienie to jest zarazem godłem Zgromadzenia Księży Misjonarzy. Oprócz tego zachowały się dwa przedstawienia ewangelistów św. Łukasza i św. Mateusza. Przedstawienia św. Jana i św. Marka zaginęły w XX wieku. Do dziś jeszcze jedną pozostałością po Misjonarzach jest obraz Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, obecnie znajdujący się w głównym ołtarzu w kościele parafialnym w Laskowej. Pierwotnie obraz ten, pochodzący z XVIII wieku miał się znajdować w kaplicy dworskiej. W dokumentach z XVIII wieku także czasem dobra w Laskowej określano jako wieś „Ichmościów Księży Francuzów”.

Misjonarze administrowali włościami w Laskowej przez 100 lat. Zmiany zaszły po I rozbiorze Polski, gdy Ziemia Limanowska dostała się pod panowanie Habsburgów. W latach 1781 - 1783 na mocy rozporządzeń cesarza Józefa II dobra te zostały im skonfiskowane przez rząd austriacki.

Kontrowersje

Wbrew temu, co jest napisane w kilku przewodnikach po Beskidzie Wyspowym czy Ziemi Limanowskiej oraz stronach internetowych, Misjonarze nie prowadzili tu placówki duszpasterskiej. Kaplica we dworze w okresie, gdy nim zarządzali, raczej nie służyła miejscowej ludności, jak chcą niektórzy autorzy tych przewodników, tylko była do użytku wewnętrznego dla księży, którzy akurat zawitali do dworu. Być może czasem odbywały się nabożeństwa dla ludu, ale trzeba by to zbadać w dokumentach źródłowych. Na tę chwilę nie ma pewnych dowodów. Świątynią parafialną dla mieszkańców Laskowej i okolicy był kościół w Łososinie Górnej i tam chodzili na niedzielną mszę św. Dopiero w XIX wieku w kaplicy, tej za czasów austriackich, czasem odprawiano nabożeństwa dla pobliskich mieszkańców.

Inna dziwna informacja w artykułach prasowych i przewodnikach jest taka, iż Misjonarze, którzy tu mieli osiąść, przybyli bezpośrednio z Francji. Oczywiście Zgromadzenie Misjonarzy zostało do Polski sprowadzone z Francji, ale do Laskowej nikt raczej prosto z Francji nie przyjechał. W dworze przebywali zarządcy i sporadycznie w ramach wizytacji mogli się pojawić księża w większej liczbie.

Kim są Misjonarze ?

Zgromadzenie Księży Misjonarzy Św. Wincentego a Paulo nazywane także Zgromadzeniem Misji oraz potocznie zwane Lazarystami założył św. Wincenty a Paulo w 1625 roku. Powstało w Paryżu. Święty Wincenty urodził się 24 kwietnia 1581 roku w Pouy, a zmarł 27 września 1660 roku w Paryżu. Jako młody kapłan Wincenty widział stan zaniedbania duszpasterskiego rzesz ubogich i mieszkańców wsi i małych miasteczek. Widział także nieprzygotowanie formacyjne księży do prowadzenia ewangelizacji i duszpasterstwa wśród wiernych. 25 stycznia 1617 roku w święto Nawrócenia św. Pawła Apostoła, Wincenty wygłosił kazanie o spowiedzi generalnej i to wydarzenie stanęło u podstaw duchowych jego przyszłych dzieł. Rok 2017 jest rokiem jubileuszowym dla Misjonarzy. Nowe zgromadzenie zostało zatwierdzone przez papieża Urbana VIII w 1633 roku. Święty Wincenty powołał także żeńskie Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia zwanych w Polsce Szarytkami. Misjonarze poświęcili się między innymi formacji kapłanów, prowadzili i prowadzą seminaria duchowne. Szarytki i Misjonarze zajęli się także potrzebującymi poprzez różne działa miłosierdzia. Wincenty przyczynił się także do odnowy życia religijnego we Francji.

Dwór w Laskowej  jest jednym z najstarszych zachowanych w Polsce. Obecnie właścicielami jest rodzina Michałowskich, która odzyskała go w latach 90-tych
Archiwum Warto zwiedzić wnętrze dworu, w którym zachował się bogato polichromowany i zdobiony strop z wizerunkiem Chrystusa

Do Polski z Paryża Misjonarzy sprowadziła w 1651 roku królowa Ludwika Maria Gonzaga. Była ona kolejno żoną królów Polski Władysława IV Wazy a potem jego brata Jana Kazimierza Wazy. Pierwsi Misjonarze osiedli przy kościele Świętego Krzyża w Warszawie. W 1653 roku przejęli prowadzenie parafii Świętego Krzyża. Następnie w kolejnych latach powstały inne ich placówki na terenie Rzeczpospolitej. Prowadzili parafie oraz zaczęli także przejmować diecezjalne seminaria duchowne, w których formowali kapłanów diecezjalnych. Na terenie Polski w XVIII i XIX wieku ponad 20, z około 30 działających seminariów duchownych prowadzili Misjonarze.

Do Krakowa Misjonarzy sprowadził z Warszawy biskup Jan Małachowski w 1682 roku. Przejęli oni wtedy prowadzenie tak zwanego Seminarium Zamkowego. W 1686 roku powstał Dom Księży Misjonarzy na Stradomiu. W następnych latach wzniesiono kościół Nawrócenia Świętego Pawła Apostoła. W 1732 roku na Stradomiu powołano nowe seminarium.

Misjonarze w Polsce przez wieki prowadzili misje ludowe, głosili rekolekcje, zakładali Bractwa Miłosierdzia, wprowadzali nowe nabożeństwa. To Misjonarzom zawdzięczamy nabożeństwo Gorzkich Żali, które pierwszy raz odprawiono w kościele Świętego Krzyża w Warszawie w 1707 roku, czyli 310 lat temu.

Karol Wojtas

Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.

Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.

© 2000 - 2024 Polska Press Sp. z o.o.