Katedra - mauzoleum Tarnowskich

Czytaj dalej
Fot. Michał Gąciarz / Polska Press
Dominika Cicha

Katedra - mauzoleum Tarnowskich

Dominika Cicha

W ramach wędrówki po Małopolsce zaglądamy do bazyliki Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Tarnowie

XIV-wieczna katedra jest najbardziej reprezentatywnym zabytkiem Tarnowa. Ponad 40 lat temu docenił ją papież Paweł VI, nadając tytuł bazyliki mniejszej

Okazałą świątynię wzniesiono w 1330 roku staraniem szlachcica Spycmira Leliwity. Po raz pierwszy w wykazie świętopietrza wymieniono ją w 1346 r. W 1400 biskup krakowski Piotr Wysz podniósł tarnowski kościół do godności kolegiaty i powołał przy nim kapitułę kolegiacką. W związku z tym świątynię rozbudowano o prezbiterium, zakrystię i wieżę. Kilka lat później rozpoczęto też w pobliżu budowę domów kanoników, czyli członków kapituły.

Kolejny właściciel miasta i patron kościoła - Jan Amor Tarnowski, hetman wielki koronny i kasztelan krakowski ufundował kilka wspaniałych pomników, czyniąc z wnętrza kolegiaty mauzoleum rodowe. Proboszczem kolegiaty był w tym czasie jego syn o tym samym imieniu. Powstały wówczas pomniki, które można podziwiać do dziś: Barbary z Rożnowa, wnuczki Zawiszy Czarnego i matki Jana Amora Tarnowskiego, Barbary z Tęczyńskich, Jana Aleksandra i jego przyrodniego brata Jana Amora.

W 1528 r. król Węgier Jan Zapolya ufundował dla kolegiaty ołtarz (niezachowany) w podziękowaniu za gościnę, jaką udzielono mu w Tarnowie.

Pierwszym pomnikiem w kolegiacie nienależącym do Tarnowskich był monument Marcina Łyczki, fundatora murowanego budynku szkoły parafialnej, który zmarł w 1578 r.

5 kwietnia 1617 r. w kościele wybuchł pożar, który spowodował stopienie dwóch dzwonów i upadek dwóch następnych. Zniszczeniu uległy także akta i przywileje kościelne. Odbudowa świątyni trwała kilka lat.

Do prezbiterium od północy zdecydowano się dobudować skarbiec i kapitularz. Zamontowano w nim również monumentalny pomnik księcia Janusza Ostrogskiego (zm. 1620) i jego żony Zuzanny z Seredych.

W latach 20. XVII w. powstała też pieta, do dziś czczona w katedrze.

W 1700 r. uroczyście wprowadzono do kolegiaty relikwie bł. Felicissimusa, męczennika z 258 r. Przy tej okazji po raz pierwszy wierni mogli usłyszeć kapelę kolegiacką.

W 1783 cesarz austriacki Józef II utworzył dekretem diecezję tarnowską. Tym samym kolegiata zaczęła pełnić funkcję katedry.

Dwa lata później rząd w Wiedniu skonfiskował skarbiec kolegiacki z relikwiarzami, kielichami, srebrnymi szatami, wotami. Zlikwidowano także kapitułę. Wkrótce spłonął też główny ołtarz katedry.

13 marca 1786 papież Pius VI erygował kanonicznie diecezję tarnowską i włączył ją do metropolii lwowskiej. Po 22 latach rząd austriacki doprowadził do likwidacji diecezji. Katedra stała się kościołem parafialnym w diecezji przemyskiej, a następnie tynieckiej. Trwało to do roku 1826.

By kościół mógł sprostać nowym wyzwaniom, zaczęto myśleć o jego rozbudowie. Trwała ona przez cały XIX w.

W tej chwili katedra posiada godność „bazyliki mniejszej”. Obdarzył ją tym tytułem Paweł VI w 1972 roku. To wyróżnienie honorowe przyznawane jest niektórym świątyniom, ze względu na ich wyjątkowe znaczenie dla kultu Bożego.

Dominika Cicha

Dodaj pierwszy komentarz

Komentowanie artykułu dostępne jest tylko dla zalogowanych użytkowników, którzy mają do niego dostęp.
Zaloguj się

Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.

Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.

© 2000 - 2023 Polska Press Sp. z o.o.