Kolejarski pociąg do niepodległości (cz. 1)

Nowy Sącz. Pracownicy kolei byli jedną z najbardziej uświadomionych politycznie grup zawodowych żyjących w mieście

Kolejarze oddali na cele organizacji niepodległościowych Dom Robotniczy. Budynek przy ulicy Zygmuntowskiej 17 stał się miejscem szkoleń, ćwiczeń i magazynem. To w tym budynku w 1909 roku założono Związek Walki Czynnej.

W samą działalność niepodległościową zaangażowali się nie tylko robotnicy i pracownicy kolei. Wielu synów kolejarskich zgłosiło akces do organizacji, które działały w sądeckich gimnazjach.

Główną partią socjalistyczną w mieście była PPS. Nowosądecka komórka partii słynęła jako prężna organizacja w całej Galicji. Pośród najważniejszych założeń partii nie brakowało haseł odbudowy niepodległej Polski. To właśnie PPS zorganizowała „Grupy Kolejarzy” w 1903 r. zrzeszając tych, którym idea niepodległości leżała na sercu. Kontakt z GK miał Józef Piłsudski. Dwukrotnie odwiedził miasto, kiedy jeszcze był znany jako „skromny literat”.

Kolejarze aktywni byli także w organizacjach paramilitarnych. W skład Strzelca wchodzili głównie pracownicy kolei, robotnicy, członkowie PPS i studenci. Ponadto środowisko kolejarskie angażowało się we wszystkie akcje związane ze zbiórkami pieniędzy dla organizacji niepodległościowych.

Tuż po wybuchu wojny dworzec kolejowy stał się miejscem wielu rodzinnych dramatów. Tutaj żegnano mężów, narzeczonych, synów i ojców. Ile rodzin w tym miejscu po raz ostatni się widziało w komplecie, trudno zliczyć. Tutaj żegnano przyszłych legionistów w sierpniu 1914 r. Przez budynek w kolejnych miesiącach przewaliły się tłumy uchodźców, którzy obawiali się inwazji rosyjskiej.

W czasie wojny kolejarze i ich rodziny aktywnie włączyli się w pomoc materialną dla legionistów. Swoje dary ofiarowywały instytucje jak Samopomoc kolejowa, czy kino Wiedza, która oddała swoje dochody. Oprócz tego składali je konduktorzy, czy robotnicy. Często był to przysłowiowy wdowi grosz. Robotnik kolejowy Franciszek Bielak, który stracił dwóch synów walczących w legionach, przekazał 25 koron ze sprzedaży gazety „Naprzód”.