Muzeum Okręgowe w Tarnowie

Czytaj dalej
.

Muzeum Okręgowe w Tarnowie

.

Muzeum Dwór w Dołędze, jeden z oddziałów Muzeum Okręgowego w Tarnowie, mieści się w drewnianym, pierwotnie modrzewiowym, szlacheckim dworze, wzniesionym w 1848 roku dla jego pierwszych właścicieli: Marii i Aleksandra Gunterów.

Ostatnia właścicielka dworu oraz majątku, Jadwiga z Wolskich Tumidajska w 1973 roku rozpoczęła starania o utworzenie ze swojego domu muzeum. Po przejęciu przez Państwo w roku 1975 rozpoczął się remont kapitalny dworu, który został udostępniony do zwiedzania w 1981 roku, po kilkuletnim remoncie oraz pracach konserwatorskich. Należy dodać, że p. Jadwiga Tumidajska doczekała otwarcia muzeum. Zmarła miesiąc później w wieku 91 lat.
Obecny wystrój wnętrz, zgodny z testamentem p. Jadwigi Tumidajskiej, nawiązuje do drugiej połowy dziewiętnastego wieku. Frontowa część dworu pełni funkcje reprezentacyjne: tutaj, podobnie jak obecnie znajdował się salon, w pokoju środkowym jadalnia, a obok gabinet. Skrzydło wschodnie dworu przeznaczone było pierwotnie na sypialnie, natomiast zachodnie mieściło kuchnię oraz spiżarnię.

Historycznie dwór związany jest z takimi wydarzeniami jak rabacja chłopska, powstanie styczniowe oraz II wojna światowa. Na przełomie XIX i XX wieku w dołęskim dworze gościła często krakowska elita kultury i nauki polskiej: Adam Asnyk (w Dołędze napisał większość swoich wierszy), Stanisław Wyspiański (w zbiorach dwa pastele, które namalował podczas swojego pobytu we dworze), Lucjan Rydel, prof. Michał Siedlecki, prof. Tadeusz Garbowski, Jędrzej Cierniak i inni.

W okresie II wojny światowej dwór czynnie uczestniczył w ruchu oporu, a jego ostatnia właścicielka była członkiem Armii Krajowej. Kilka kilometrów od dworu znajdowało się lądowisko „Motyl”, gdzie przeprowadzono akcje „Most II” oraz „Most III” mające na celu wywiezienie z Polski fragmentów rakiety V-2 oraz związanych z nią naukowych opracowań.
Muzeum Dwór w Dołędze posiada bogatą ofertę edukacyjną skierowaną do dzieci i młodzieży o tematyce związanej z jego historią i historią regionu (w ofercie m.in. film dot. krakowiaków wschodnich). Od roku 2018, po ostatnim kapitalnym remoncie w ramach projektu „Skansenova” oddział wzbogacił się o chłopską chatę ze stałą wystawą etnograficzną oraz spichlerz z chyszowskiego folwarku książąt Sanguszków. Ważną aktywnością Dworu jest również oferta artystyczna, nawiązująca do czasów Młodej Polski, promująca młode talenty – swoje koncerty grali m.in. Aleksandra Bogucka (polska piosenka), Weronika Kukla (standardy jazzowe), Przemysław Prucnal (recital skrzypcowy). To wieloletnia tradycja zapoczątkowana przez Władysława Koniecznego.

Muzeum Dwór w Dołędze czynne jest w następujących godzinach:

Wejście na ekspozycje możliwe jest jedynie o pełnych godzinach, zwiedzanie trwa 45 minut. Zwiedzanie części skansenowskiej (chata oraz spichlerz) odbywa się w tzw. „trybie spacerowym”, bez możliwości wejścia do budynków. Ostatnie wejście na ekspozycję możliwe jest na godzinę przed jej zamknięciem.
Dniem bezpłatnego zwiedzania ekspozycji stałej jest czwartek.

Cennik:

Zamek w Dębnie to jedyny na terenie Małopolski zachowany zabytek architektury możnowładczej-rezydencjonalnej. Wzniesiony został pod koniec XV wieku w miejscu wcześniejszych założeń z XIII i XIV wieku.

Fundatorem zamku był Jakub Dembiński herbu Odrowąż, kasztelan krakowski, kanclerz wielki koronny. Jako jedyna zachowana siedziba możnowładcza z roku 1480, zadziwia nowatorstwem na tle ówczesnej nowożytnej architektury świeckiej. Posiada znakomicie zachowany zespół elementów kamieniarskiego wystroju architektonicznego (portale, obramienia okien, wystrój wykuszy). Na całość założenia składają się cztery budynki skupione wokół trapezoidalnego dziedzińca, nakryte czterospadowymi dachami.

Muzeum Okręgowe w Tarnowie przejęło obiekt w 1978 roku. Zagospodarowując budowlę starano się przede wszystkim podkreślić jej niezwykłe walory historyczne i artystyczne. Udało się tego dokonać przez odtworzenie dawnych funkcji poszczególnych pomieszczeń. Pomieszczeniom piętra nadano charakter mieszkalno-administracyjno-reprezentacyjny, a części przyziemia i piwnic - usługowy i gospodarczy.

Sale piętra urządzone są z zachowaniem stylu różnych epok, które odnajdujemy w salach: Koncertowej, Rycerskiej, Kaplicy, komnatach Barokowej i Rokokowej oraz w Sieni Myśliwskiej.
Obecnie Sala Koncertowa jest największą salą zamkową z ciekawymi instrumentami muzycznymi służącymi podczas cyklicznie organizowanych koncertów.

W Sali Rycerskiej znajdziemy liczne ślady polichromii. Razem z kolekcją portretów sarmackich oraz osiemnastowiecznym „Drzewem Genealogicznym Rodu Tarłów” namalowanym na potężnych rozmiarów płótnie. Jest to najciekawsze miejsce na trasie zwiedzania ekspozycji.

Wśród pomieszczeń parteru wyróżnia się Skarbiec i Pokój Pani z cennymi meblami z epoki empire i biedermaier oraz unikatowym kompletem dziewiętnastowiecznych niemieckich, inkrustowanych mebli. Wystrój pomieszczeń dopełniają liczne precjoza, wśród których na uwagę zasługuje komplet miśnieńskiej porcelany z tzw. „Serwisu Ptaszkowego”.

Niezwykle ciekawie zaaranżowana jest ekspozycja pomieszczeń dawnej kuchni i spiżarni z domową apteką.

Stała ekspozycja Muzeum Zamek w Dębnie posiada również kilka pomieszczeń o walorach dydaktycznych. Mieszczą one wystawę informującą o dziejach obiektu i wsi Dębno, prezentują m. in. materiały archeologiczne, pokazują fragmenty dawnej kamieniarki. W tzw. Sali pod Słupem urządzane są wystawy czasowe.

Mieszczące się w zamku Muzeum Wnętrz Zabytkowych, którego zasadniczą częścią ekspozycji jest kolekcja książąt Sanguszków, stale powiększa swe zbiory. Sporą jej część stanowią dary i przekazy depozytowe zarówno osób prywatnych jak i instytucji. Dokonywane są też celowe zakupy mające za zadanie wzbogacać zaaranżowane wystroje wnętrz. Stała wystawa w Muzeum Zamek w Dębnie, wielokrotnie już modernizowana na przestrzeni czterdziestu lat, podlegać będzie dalszym modernizacjom.

Muzeum Zamek w Dębnie czynne jest w następujących godzinach:

Wejście do Zamku możliwe jest jedynie o pełnych godzinach, zwiedzanie trwa 45 minut i odbywa się pod opieką pracowników Muzeum.
Ostatnie wejście jest możliwe o godzinie 15.00.
Dniem bezpłatnego zwiedzania Zamku jest wtorek.

Cennik:

Zagroda Felicji Curyłowej znajduje się w malowniczej wsi Zalipie, położonej na Powiślu Dąbrowskim. Choć wieś jest niepowtarzalna w swoim rodzaju, nie jest jedyną w tym regionie, gdzie od kilku pokoleń pielęgnuje się zwyczaj malowania domów w oryginalne wzory roślinne.

Zdobnictwo to powstało prawdopodobnie w końcu XVIII wieku i związane było z zanikiem dymnych chat. Kobiety malowały wapnem na zakopconych ścianach plamy, zwane „packami”, aby choć trochę rozjaśnić i upiększyć wnętrza swoich domów.

Propagatorką tej unikatowej sztuki ludowej, była wybitna malarka Felicja Curyło (1904-1974). Dom artystki już za jej życia był licznie odwiedzany i przez lata stał się najważniejszym miejscem dla wszystkich zainteresowanych sztuką ludową.

Obiekt został zachowany w identycznej postaci, jak za życia malarki. W sieni uwagę zwraca czarna powała z białymi wzorami malowanymi glinką. Jest to technika nawiązująca do najstarszej tradycji zalipiańskiego malowania. Ściany przyozdobione są malowankami na papierze i wycinankami. W izbach powały i ściany są bogato zdobione malaturami wykonanymi bezpośrednio na tynku oraz „dywanami” i makatkami malowanymi na papierze. Wyeksponowany jest tradycyjny strój powiślański, własnoręcznie wykonany przez Felicję Curyłową. Wystrój izb uzupełniają wyroby z kolorowej bibuły: pająki, rózgi weselne i kolorowe bukiety. Bardzo bogato zdobionym pomieszczeniem jest kuchnia. Tu przede wszystkim wyróżnia się tradycyjny piec, wymalowany na niebiesko i pokryty wielobarwną malaturą o roślinnych motywach.

Nieopodal chaty Felicji Curyło można zwiedzić bogato zdobioną chatę z pełnym wyposażeniem, należącą w przeszłości do znakomitej malarki i poetki Stefanii Łączyńskiej. Budynek ten jest reprezentatywnym przykładem tradycyjnej sztuki zdobniczej na Powiślu Dąbrowskim. Miejsce to daje szersze spojrzenie na twórczość ludową regionu i jest jedyną możliwością wejścia do wnętrza malowanego domu. Inne zdobione malaturami budynki mieszkalne na tym terenie, to nie skanseny tylko zamieszkałe domostwa.

Obok tych dwóch „bogatych” domów pod względem zdobniczym jak i wyposażenia stoi całkiem odmienna w swoim charakterze, chata zwana chatą biedniacką. Jest to budynek zrębowy, jednoizbowy w którym pod jednym dachem znajdują się też pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze (obora, chlewik).
Chatę wyróżnia dach pokryty strzechą i bielone ściany wapnem. Jedynym zdobniczym elementem są piękne malatury roślinne namalowane na ścianach zewnętrznych budynku.
Na terenie mini skansenu znajdują się jeszcze dwa budynki: dawna obora w której obecnie znajduje się sala przeznaczona na warsztaty muzealne i kasa muzealna oraz stodoła w której można obejrzeć dawny sprzęt rolniczy i transportowy (wozy, sanie).

Wiosną każdego roku Zalipie ożywa za sprawą konkursu „Malowana Chata”. Wydarzenie organizowane przez Muzeum Okręgowe w Tarnowie i Dom Malarek, jest skierowane do artystek i artystów ludowych. W przedsięwzięciu tym bierze co roku udział około 100 osób z regionu Powiśla Dąbrowskiego. Z pewnością jest to najlepszy czas, by odwiedzić Zalipie i okolice.

Tradycyjne malatury w Zalipiu można także oglądać na remizie strażackiej, przedszkolu oraz szkole podstawowej. Na szczególną uwagę zasługuje kościół parafialny. Całe jego wnętrze pokryte jest skomponowanymi motywami kwiatowymi, a w kaplicy św. Błażeja wyeksponowane są unikatowe szaty liturgiczne wyhaftowane w zalipiańskie wzory przez lokalne malarki.

Muzeum Zagroda Felicji Curyłowej czynne jest w następujących godzinach:

Wejście na ekspozycje możliwe jest jedynie o pełnych godzinach, zwiedzanie trwa 45 minut i jest realizowane w tzw. „trybie spacerowym” bez możliwości wejścia do budynków. Ostatnie wejście na ekspozycję możliwe jest na godzinę przed jej zamknięciem.
Do odwołania zawiesza się działalność edukacyjną prowadzoną w Filii oraz możliwość skorzystania z usług przewodnika.
Dniem bezpłatnego zwiedzania ekspozycji stałej jest wtorek.

Cennik:

Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach

Idea zorganizowania Muzeum pamiątek po wielkim przywódcy ruchu ludowego w Polsce i trzykrotnym premierze II RP powstała znacznie wcześniej niż formalna uchwała powołująca Muzeum. Już bowiem w latach 60., spotykający się u Grobu Witosa działacze ludowi, na czele z mec. Stanisławem Mierzwą, czynili starania o objęcie opieką materialną i duchową spuścizny po Wincentym Witosie.

Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach składa się z dwóch części: rodzinnego domu Wincentego Witosa w Dwudniakach (przysiółku Wierzchosławic), w którym się urodził i spędził dzieciństwo. Dom ten wybudowany został w pierwszej połowie XIX w. (1814 r.).
Stanowi on przykład typowego budownictwa wiejskiego podtarnowskiej wsi. Zbudowany jest według panujących wówczas zasad. Dach jest dwuspadowy, kryty słomą, ściany wylepiane gliną. W obejściu znajduje się też studnia z żurawiem. Dom ten jest nazywany „Starą Zagrodą”.

Od 2012 r. stanowi własność Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa. Istnieje możliwość zwiedzania od wtorku do piątku, po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej i tylko przez grupy zorganizowane.
Obiekt nie jest przystosowany do obsługi osób z niepełnosprawnością.

Drugą, a zarazem główną częścią muzeum jest „Nowa Zagroda” – gospodarstwo Witosa, które stanowi zespół pięciu drewnianych budynków. W jego skład wchodzi: dom mieszkalny, dwie stodoły, stajnia i piwnica. Budynki są tak usytuowane, że całość tworzy czworokąt foremny. Zagrodę tę W. Witos wybudował pomiędzy 1905, a 1913 r.
W domu mieszkalnym ekspozycje mają charakter stały. Ich najbardziej charakterystyczną cechą jest to, iż ukazują autentyczne wnętrza domu W. Witosa i jego rodziny. Zachowano oryginalny wygląd i wyposażenie pokoju Witosa, który służył mu zarazem za gabinet wójta, prezesa Stronnictwa Ludowego i premiera Polski. Eksponowane jest autentyczne umeblowanie tego pokoju wraz z oryginalnymi dokumentami, rzeczami osobistymi i pamiątkami historycznymi, jak np. Orderem Orła Białego. Natomiast pośród dokumentów W. Witosa zobaczyć można m. in. paszport dyplomatyczny, legitymację poselską czy kenkarty z czasów wojny.

Życie i działalność Wincentego Witosa przedstawia wystawa fotograficzna, zawierająca najważniejsze fotografie z życia W. Witosa, która została zorganizowana w budynku byłej stajni. Jest to miejsce, gdzie odbywają się lekcje muzealne, spotkania, wygłaszane są prelekcje dla odwiedzających muzeum wycieczek.

Oryginalny charakter zachowała także tzw. „duża stodoła”. W jej wnętrzu pokazano narzędzia i sprzęty rolnicze, przy pomocy których Witos prowadził swoje 16 – morgowe gospodarstwo. Natomiast w spichlerzu, zwanym również „małą stodołą” mieści się stała wystawa sztandarów ludowych. Eksponowane są sztandary z wszystkich okresów organizacyjnych polskiego ruchu ludowego.

Muzeum Wincentego Witosa czynne jest w następujących godzinach:

Wejście na ekspozycje, w trybie zwiedzania indywidualnego możliwe jest jedynie o pełnych godzinach, zwiedzanie trwa 45 minut i jest realizowane w tzw. „trybie spacerowym”, bez przewodnika. Ostatnie wejście na ekspozycję możliwe jest na godzinę przed jej zamknięciem.

Cennik:

poprzedni następny pomoc

zamknij
.

Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.

Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.

© 2000 - 2024 Polska Press Sp. z o.o.