My, Polacy, czyli najwięksi neurotycy wśród dzisiejszych Europejczyków

Neurotyczność to jedna z cech osobowości, polegająca na wewnętrznym konflikcie, niskiej odporności na stres oraz skłonnościach do występowania stanów lękowych

Wyniki badań, które były przeprowadzane w 49 różnych kulturach, wykazały, że Polaków cechuje najwyższy poziom cech neurotycznych wśród wszystkich krajów europejskich, które objęto tym badaniem. Jesteśmy neurotykami, czyli znerwicowani, nieodporni na stres, depresyjni?

Janusz Kitrasiewicz, psycholog i psychoterapeuta, dyrektor Krakowskiego Centrum Psychodynamicznego:

W badaniu, które pani przywołuje, neurotyczność była rozumiana jako jedna z pięciu cech tzw. wielkiej piątki czynników osobowości, na które składa się też otwartość na doświadczenia, ekstrawersja, sumienność i ugodowość. I w tym sensie neurotyczność jest cechą, która z różnym natężeniem charakteryzuje wszystkich ludzi. Natomiast patrząc z perspektywy psychoanalitycznej, będzie już inaczej - neurotyczność rozumiemy jako pewną jakość naszego funkcjonowania psychicznego.

To znaczy?

Człowiek w pierwszych latach życia przechodzi przez wiele faz rozwoju psychicznego: najpierw przez fazę psychotyczną, potem narcystyczną, następnie neurotyczną, aż staje się człowiekiem dojrzałym. Proces ten zachodzi mniej więcej u dwu-, trzy- i czteroletnich dzieci. Jeżeli w tym czasie nie wydarzy się nic, co mogłoby ten prawidłowy rozwój zaburzyć, dziecko takie staje się zdrowym, dojrzałym dorosłym. Problem pojawia się, kiedy w którejś z tych faz maluch nie potrafi sobie poradzić i wówczas cechy charakterystyczne dla danej fazy objawiają się w zaburzonej postaci w przyszłości. Zatem patrząc na neurotyczność jako jeden z elementów rozwoju, przez które przechodzi każdy człowiek, możemy stwierdzić, że problemy w tej fazie nie skutkują poważnymi zaburzeniami w przyszłości. Dziecko, które osiągnęło fazę neurotyczną, ma już zintegrowaną osobowość i tylko krok dzieli go od osiągnięcia w przyszłości dojrzałości. Problem może pojawić się teraz tylko wśród tych kilku cech, charakterystycznych dla fazy neurotycznej. I w tym sensie nie miałbym nic przeciwko, aby wśród różnych zaburzeń psychicznych u Polaków to właśnie ona występowała najczęściej. Tym bardziej że tendencja we współczesnej kulturze zmierza raczej w stronę narcyzmu.

Co w takim razie będzie cechować neurotyka?

Lęk, wstyd, poczucie winy, wstręt. To te uczucia, z którymi w fazie neurotycznej dziecko powinno sobie samo poradzić. I jeżeli wtedy napotka trudności, to w przyszłości pojawi się, mimo wieku, dziecięcy wstyd, lęk przed agresją, onieśmielenie do impulsów erotycznych i bliskości. Neurotyk to dorosły, którego sposób przeżywania rzeczywistości nie jest do końca realistyczny, a jego reakcje emocjonalne są w pewnym sensie dziecięce. On boryka się i broni przed doświadczeniami impulsów agresywnych i seksualnych, tłumi w sobie wiele potrzeb i w konsekwencji nie radzi sobie w dwóch obszarach: zawodowym oraz w życiu intymnym.