Najmniejsza mniejszość (etniczna). O tajemniczych Karaimach w Polsce

Rozmowa z Adam Dubińskim, prezesem fundacji Karaimskie Dziedzictwo, wiceprzewodniczącym Karaimskiego Związku Religijnego i członkiem Zarządu Związku Karaimów Polskich.

Spośród czterech oficjalnie uznawanych mniejszości etnicznych w Polsce - romskiej, łemkowskiej, tatarskiej i karaimskiej - najmniej wiemy o tej ostatniej. Ilu właściwie jest obecnie Karaimów w Polsce?
Statystyka nie radzi sobie z Karaimami. Zarówno obecnie, jak i historycznie spisy powszechne nie wykazują danych rzeczywistych. Spis z 2002 roku wykazał niecałe 50 osób identyfikujących się z mniejszością karaimską. Jest to liczba zaniżona, spowodowana nieprawidłową metodologią zbierania danych, na co już wtedy zwracały uwagę środowiska mniejszościowe.

Dlaczego nieprawidłową?
W spisie z 2002 r. w pytaniach dotyczących tożsamości przewidziano przynależność do wyłącznie jednej narodowości, co w przypadku wielu osób powodowało wymuszoną konieczność deklaracji, stojącej w sprzeczności z przekonaniami i odczuciami poszczególnych osób. Bycie Karaimem nie wyklucza bowiem bycia Polakiem! Z kolei w ostatnim spisie z roku 2011, w którym dopuszczono już podwójną identyfikację, narodowość karaimską zadeklarowało ok. 350 osób, co z kolei uważamy za liczbę zawyżoną. Być może część osób nieznających dokładnie swoich korzeni zdeklarowała jako drugą narodowość karaimską ze względu na jej „egzotyczność”. Poza tym część danych do spisu generowano nie tylko z wywiadów z konkretnymi osobami - stosowano też algorytmy statystyczne. Stąd zapewne pojawiły się wyniki, w których podano konkretne liczby osób deklarujących się jako Karaimi w regionach, w których z pewnością takiej populacji nie ma. Czekamy na wyniki z tego roku. My oceniamy, że w Rzeczpospolitej w jej obecnych granicach mieszka około 150 Karaimów. Tu oczywiście można by rozpocząć dłuższy wywód na temat tego, kogo uważać za Karaima, a kogo nie.

No właśnie, kogo?
W uproszczeniu powiem, że za Karaimów uważamy wszystkich, którzy czują się Karaimami.