Nie tylko biskup z Miry, czyli poczet świętych Mikołajów
Martyrologium Rzymskie, imponujący spis świętych chrześcijańskich, oprócz św. Mikołaja rozdającego prezenty, wymienia, w zależności od edycji, od siedmiu do 23 innych świętych o tym imieniu.
W zdecydowanej większości Mikołaje przeszli do historii jako męczennicy. Przypatrzmy się sylwetkom niektórych z nich - czasami będzie to wycieczka w czasy na wpół legendarne, czasem pouczające podanie, wypis z historii, a niekiedy lekcja pokory.
Historię św. Mikołaja z Miry znają wszyscy. Według średniowiecznych zapisów żył na przełomie III i IV wieku, choć pierwsze zapiski o nim pochodzą z VI wieku. Miał być biskupem Miry (dzisiejsza Turcja) i zasłynął cudami oraz pomocą biednym. Przez wieki był jednym z najbardziej czczonych świętych w Kościele katolickim i w kościołach wschodnich. Największe sanktuarium świętego Mikołaja z Miry znajduje się we Włoszech - w mieście Bari.
Współczesna baśniowa postać Świętego Mikołaja, wzorowana na św. Mikołaju z Miry, jest wykorzystywana w kulturze popularnej w czasie świąt Bożego Narodzenia.
Mikołaj I Wielki
Ten święty ma poczesne miejsce w gronie Mikołajów. Urodził się prawdopodobnie ok. 820 w Rzymie jako syn Teodora, członka wpływowego później rodu Colonna. Karierę duchowną rozpoczął za czasów papieża Sergiusza II, z kolei papież Leon IV wyświęcił go na diakona. W roku 858, jako pierwszy z papieży został koronowany, a zaraz potem sformułował twierdzenie, że „papież jest zastępcą Chrystusa na Ziemi i zwierz-chnikiem Kościoła niepodlegającym sądowi”.
Do historii pobożny Mikołaj przeszedł też za sprawą głośnego konfliktu z Focjuszem, patriarchą Konstantynopola. Focjusz w encyklice do patriarchów Wschodu ostro skrytykował bowiem coraz bardziej rozprzestrzeniający się na Zachodzie dodatek do Symbolu Wiary - Filioque, a chrześcijan używających go oskarżył o herezję. Dwieście lat potem skończyło się to Wielką Schizmą.
Mikołaj Gross
Ten niemiecki błogosławiony chlubi się tytułem męczennika Kościoła. Był działaczem związkowym i członkiem chadeckiej Partii Centrum. Jako przeciwnik narodowego socjalizmu został aresztowany po nieudanym zamachu na Adolfa Hitlera w lipcu 1944 r. Wcześniej torturowano go w więzieniach Kolonii, Frankfurcie nad Menem, Ravensbrück i Berlinie. Koniec jego życia wyznaczył 15 stycznia 1945 r. trybunał narodowy, wydając wyrok śmierci. Powieszony został w więzieniu w Berlinie-Plötzensee, jego ciało spalono, a popioły rozrzucono po nawadnianych polach.
7 października 2001 r. Mikołaj Gross beatyfikowany został przez papieża Jana Pawła II.
Mikołaj z Flüe
Święty średniowieczny, uznawany nie tylko za mistrza medytacji i mistyki, ale także za symbol pokojowego rozwiązywania konfliktów. Oprócz tego nosi dumny tytuł patrona Szwajcarii. Ponoć w 1446 r. brał udział w bitwie pod Ragaz, w której Szwajcarzy pokonali wojska austriackie.
Mając 50 lat, rozstał się ze swą małżonką za jej zgodą, wyrzekł się świata i został pustelnikiem. Osiadł w dolinie Melchthal w pobliżu Ranft. Tam też wybudował maleńką chatę i kapliczkę, a dokumenty kanonizacyjne uczą, że przez 19 lat jego pożywieniem była wyłącznie Eucharystia.
W roku 1481, gdy wybuchła wojna domowa w Szwajcarii, wystąpił w roli mediatora i uratował jedność kraju. Od tego wydarzenia nadano mu tytuł „Ojca Ojczyzny”. Jego relikwie znajdują się w Konstancji, Lucernie i Fryburgu.
Mikołaj Tavelić
Kolejny święty męczennik ze średniowiecza, tym razem rodem z Dalmacji. Zgodnie z Martyrologium urodził się w Szybeniku, w 1365 r. wstąpił do zakonu franciszkanów, a następnie, na skutek prośby Grzegorza XI, udał się do Bośni jako duszpasterz.
Po 12 latach powędrował dalej, by ostatecznie trafić do Ziemi Świętej, gdzie opiekował się miejscami kultu oraz przybywającymi pielgrzymami. Dnia 11 listopada 1391 r. udał się do meczetu w Jerozolimie, aby - jak podaje legenda - głosić słowo Boże. Tam został pobity, a zaraz potem skazany na śmierć. Wyrok został wykonany 14 listopada niedaleko Bramy Dawida.
Tego też dnia obchodzone jest jego wspomnienie liturgiczne.
Mikołaj Janssen
Ten XVI-wieczny kapłan z Holandii zaliczany jest do grona męczenników z Gorkum. Zostali zamordowani 9 lipca 1572 r., ze względu na swe przywiązanie do papiestwa i wiarę w obecność Chrystusa pod Postaciami Eucharystycznymi, w holenderskim mieście Gorkum. W sumie kalwiniści pojmali i zabili wówczas: 11 franciszkanów, jednego dominikanina, augustianina, dwóch norbertanów i czterech księży diecezjalnych.
Zostali, w tym Janssen, beatyfikowani w 1675 r. przez papieża Klemensa X, a kanonizowani w 1867 r. przez papieża Piusa IX.
Mikołaj Clairet
Francuski błogosławiony męczennik, ofiara antykatolickich prześladowań okresu Rewolucji Francuskiej.
Został aresztowany w Paryżu, a następnie przewieziony do klasztoru karmelitów i 2 września 1792 r. zamordowany przez sfanatyzowany tłum.
Św. Mikołaj Clairet był jedną z ofiar tak zwanych masakr wrześniowych, w których zginęło 300 duchownych. Znalazł się w grupie 191 męczenników z Paryża beatyfikowanych przez papieża Piusa XI 17 października 1926 r.
Mikołaj Konrad
Jeden z dwóch w tym gronie kapłan grekokatolicki. Mykoła Konrad ukończył filozofię i teologię w Rzymie, święcenia uzyskał w 1899 r. Potem był nauczycielem w szkołach średnich w Brzeżanach i Trembowli, a od 1930 r. wykładał w Lwowskiej Akademii Teologicznej.
Zamordowali go funkcjonariusze NKWD, gdy wracał od chorej kobiety, której udzielał sakramentu ostatniego namaszczenia. Został beatyfikowany przez Jana Pawła II 27 czerwca 2001 r. we Lwowie w grupie 27 nowomęczenników greckokatolickich.
Mikołaj z Longobardi
Naprawdę nazywał się Mikołaj Saggio i był włoskim duchownym, zmarłym w 1709 r. w Rzymie. Był niezwykle pobożny, czynił cuda i papież Franciszek kanonizował go 23 listopada 2014 r.
Mało kto jednak wie, że św. Mikołaj Saggio był minimitą, konkretnie oblatem Zakonu Braci Najmniejszych. Zakon różni się od swego pierwowzoru - zakonu franciszkanów - większą surowością: w 1501 r. wprowadzono w nim tzw. czwarty ślub (łac. vita quadragesimalis), wymagający abstynencji od świeżego mięsa, ryb, jajek, masła i mleka.
Inny minimita, błogosławiony Kościoła, Mikołaj Barré, zapisał się w dziejach jako założyciel Zgromadzenia Sióstr od Dzieciątka Jezus i twórca wielu bezpłatnych szkół.
Mikołaj Steno
Ten XVII-wieczny duński biskup, błogosławiony Kościoła, zasłużył się też na innych polach: był znakomitym geologiem i anatomem. Po odbyciu studiów, zgodnie z ówczesnym zwyczajem, wyjechał w podróż po Europie i większość życia spędził następnie we Włoszech (tam też dokonał konwersji z protestantyzmu na katolicyzm).
W zakresie geologii Steno udowodnił, że część skał powstaje na drodze tzw. sedymentacji, czyli że są to skały osadowe. Sformułował także, obowiązujące do dziś, cztery podstawowe zasady stratygrafii: zasadę pierwotnie poziomego położenia warstw skalnych, ciągłości obocznej warstw, zasadę superpozycji oraz zasadę następstwa gatunkowego.
Z kolei w zakresie medycyny Steno zajmował się głównie poznaniem systemu mięśniowego człowieka.
Mikołaj Cehelski
Duchowny greckokatolicki, męczennik, błogosławiony Kościoła katolickiego. Święcenia kapłańskie Mykoła Cehelski przyjął w 1925 r., przez wiele lat pracował na wiejskiej parafii jako proboszcz, aż wreszcie został aresztowany przez komunistów.
Stało się to 28 października 1946 r. W styczniu 1947 r. skazano go na 10 lat więzienia. Zesłany został do obozu w Potmie w rosyjskiej Mordowii. Był więziony w nieludzkich warunkach i zmarł z wycieńczenia w 1951 r. Beatyfikował go we Lwowie Jan Paweł II 27 czerwca 2001 r., podczas swojej pielgrzymki na Ukrainę.
***
Prócz wymienionych wyżej Mikołajów mamy też innych, m.in. bł. Mikołaja Albergati, który w XV w. brał aktywny udział w przygotowaniach do unii z Kościołem Greckim; św. Mikołaja Bùi Đức Thể z Wietnamu, zamordowanego za wiarę w roku 1839 r.; bł. Mikołaja Bunkerd Kitbamrunga, zmarłego w aurze świętości w 1944 r.; bł. Mikołaja Rolanda, pedagog i założyciel Zgromadzenia Sióstr od Dzieciątka Jezus w Reims i bł. Mikołaja Factora, XVI-wiecznego kompozytora i malarza, a ponadto doradcę bł. abpa i wicekróla Juana de Ribery. Każdy z nich zasługuje na chwilę naszej uwagi.