Skarby Małopolski. Madonna z tuchowskiego wzgórza
Sanktuarium w Tuchowie od wieków przyciąga rzesze pielgrzymów. Każdy z nich jest przekonany, że na tuchowskiej Panience naprawdę można polegać
Jak podaje tradycja benedyktyńska, pierwszy, drewniany kościół w Tuchowie zbudowano już w 1079 roku. Stanął on na wzgórzu zwanym Lipie (od rosnącego tam gaju lipowego), po prawej stronie rzeki Białej.
Świątynia miała zostać poświęcona przez biskupa krakowskiego Stanisława, który zginął śmiercią męczeńską jeszcze w tym samym roku. To tutaj też swoją pierwszą mszę św. odprawił podobno św. Jan Kanty.
Kościół Najświętszej Maryi Panny bardzo szybko zasłynął na terenie Polski. Związane było to z kultem Matki Bożej, której wizerunek czczono w świątyni. Z biegiem lat kościół stał się zbyt mały dla rzesz pielgrzymów. Trzeba było przystąpić do jego rozbudowy.
Nowa, murowana świątynia powstawała aż 17 lat (1665-1682). Konsekrowano ją w 1687 r. W 1912 r. na środku dziedzińca dobudowano dodatkową kaplicę i ambonę.
Sanktuarium matki bożej tuchowskiej od 1894 roku opiekują się redemptoryści. Zastąpili oni tu benedyktynów
Słynący łaskami wizerunek Maryi namalowano tłustą temperą na lipowej desce. Prawdopodobnie do Tuchowa został on sprowadzony w połowie XVI w. Wiadomo, że został wykonany w Polsce w latach 1530-1540.
W tle obrazu dostrzec można motywy postaci. Na lewej ręce Maryja trzyma dzieciątko Jezus, w prawej zaś kwiat róży. Chrystus prawą dłoń opiera na niebieskiej kuli. To królewskie jabłko symbolizuje świat. Lewa ręka Dzieciątka uniesiona jest w geście błogosławieństwa.
W związku z szerzącym się kultem Matki Bożej Tuchowskiej, szybko rozpoczęto starania, by obraz oficjalnie uznać za cudowny i ukoronować go. Powołano w tym celu specjalną komisję, która rozpoczęła dokumentowanie cudów za wstawiennictwem Maryi.
Klasztorne księgi błyskawicznie wypełniły się nadzwyczajnymi relacjami i w 1642 r. obraz uznano za cudowny. W1904 r. kapituła watykańska wyraziła zgodę na jego koronację. W uroczystości udział wzięło ok. 130 tys. wiernych.
Od 1894 r. sanktuarium opiekują się oo. redemptoryści. Wsześniejsi gospodarze - benedyktyni - wyjechali z Tucho-wa w 1816 roku.
Oprócz modlitwy przed cudownym obrazem, pielgrzymi chętnie zaglądają do muzeów: misyjnego, sanktuaryjnego i etnograficznego.
W pierwszym z nich można obejrzeć pamiątki z krajów misyjnych. Są więc przedmioty codziennego użytku z Afryki i Ameryki Południowej, np. kolorowe szaty i naczynia. Są tu także bardzo ciekawe przedmioty pochodzące ze świata przyrody, np. obraz ze skrzydeł motyli czy eksponaty taksy-dermiczne - mrówkojad, legwan, pancernik i.in.
Ogromnym zainteresowaniem cieszy się tutaj również ruchoma szopka, którą można oglądać nie tylko w okresie Bożego Narodzenia. W tej misternie wykonanej kompozycji, obok Świętej Rodziny, nie brakuje figurek Adama i Ewy, tancerzy w strojach ludowych, kominiarza, piekarza czy papieża.
W zbiorach muzealnych sanktuarium podziwiać można także pamiątkowe szaty i naczynia liturgiczne, sukienki Matki Bożej Tuchowskiej czy kopie obrazu pokazujące, jak zmieniał się on na przestrzeni lat.
