Uniwersytet Trzeciego Wieku. Senior idzie na studia
Na początku działalności UTW w Polsce przeważał model francuski, wiążący je z ośrodkami akademickimi. Dziś coraz bliżej nam do modelu brytyjskiego, bez wsparcia uczelni. Uniwersytety Trzeciego Wieku to już liczebnie trzecia organizacja senioralna w Polsce. Czynny udział w zajęciach bierze ponad 100 tys. osób.
Pierwszy Uniwersytet Trzeciego Wieku powstał w 1973 roku we Francji. Założył go Pierre Vellas, który w centrum uwagi postawił badania naukowe, których celem była pomoc ludziom starszym. Cel, jaki sobie postawił, to zaangażowanie uczelni wyższych w aktywizację seniorów, ale przede wszystkim wykorzystanie potencjału osób starszych, ich wiedzy, umiejętności i doświadczenia życiowego, dla rozwoju gospodarczego i społecznego Francji. Po czterdziestu latach nie ma rozwiniętego kraju na świecie, gdzie nie działałyby UTW. W Polsce obecne są od 1975 roku, kiedy w Warszawie prof. Halina Szwarc z profesorem Pierre’em Vellasem utworzyli Studium III Wieku.
Dziś częściej UTW w Polsce powstają w oparciu o model brytyjski, zakładający samokształcenie i samopomoc seniorów, bez wsparcia ze strony uczelni wyższych. Stąd coraz więcej zajęć organizowanych pod nazwą UTW w miejscowościach, które nigdy nie były ośrodkami akademickimi. Wystarczy, by wymienić u nas tylko: Łazy, Koszęcin czy Kłobuck. (Szczegółową listę i kontakty do wszystkich UTW w województwie śląskim publikujemy obok).
Uniwersytety w całej Polsce
Najwięcej UTW w roku akademickim 2014/15 zlokalizowanych było w województwach: mazowieckim (55 podmiotów) oraz kujawsko-pomorskim i śląskim (po 49 podmiotów). Najmniej liczną ofertę UTW odnotowano w województwach: podkarpackim (13 podmiotów), podlaskim (11) i świętokrzyskim (6).
Jak się okazuje, aż 192 uniwersytety działały w miejscowościach poniżej 20 tys. mieszkańców, 147 w miastach liczących od 20 do 99 tys. mieszkańców, a pozostałych 125 zlokalizowanych było w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców.
Co ciekawe, największy boom UTW przeżywają w ostatnich 10 latach. W roku akademickim 2014/2015 placówki działające dłużej niż 20 lat stanowiły jedynie 4 proc. z wszystkich. Najwięcej z funkcjonujących obecnie - bo aż 44 proc. - powstało w latach 2006-2010. W latach 2011-2015 powstało 145 nowych uniwersytetów.
Śląskie bije rekordy
Główny Urząd Statystyczny sprawdził, że największą liczbę słuchaczy UTW odnotowano w województwie śląskim (15,2 tys.) i mazowieckim (12,4 tys.), najmniejszą zaś w województwie podlaskim i świętokrzyskim (1,6 tys. i 1,4 tys.), co koresponduje z ilościową ofertą tych uniwersytetów.
Do najpopularniejszych typów zajęć w województwie śląskim należą: sportowe i ruchowe oraz kursy językowe i lektoraty. Wśród zajęć sportowych najczęściej organizowano gimnastykę i nordic walking. Największym powodzeniem wśród kursów językowych cieszyły się te z języka angielskiego (zorganizowane przez 83 proc. UTW) oraz z języka niemieckiego (55 proc.).
Popularnymi zajęciami dla seniorów były także zajęcia komputerowe. Kursy z zakresu korzystania z nowoczesnych technologii informacyjnych, pozwalających na aktywne uczestnictwo we współczesnym świecie, realizowało 73 proc. UTW prowadzących regularne zajęcia.
Średnia frekwencja na zajęciach wynosi ponad 70 proc.
Kto studiuje na Uniwersytetach Trzeciego Wieku? Osoby z wykształceniem średnim stanowią prawie połowę wszystkich słuchaczy (49 proc.), a niemal dwie piąte (39 proc.) legitymuje się wykształceniem wyższym. Do mniejszości należą posiadający wykształcenie zasadnicze zawodowe (8 proc.) oraz podstawowe (4 proc.).
Aż 96 proc. studentów ma status emeryta lub rencisty. Osoby pracujące zarobkowo stanowią 3 proc. słuchaczy, a osoby bezrobotne poniżej 1 proc. - wynika z danych GUS.
Uniwersytety czekają na seniorów
UTW Będzin przy Dziennym Domu Pomocy Społecznej, tel. 32 267 46 07
Bielski UTW przy Akademii Techniczno-Humanistycznej, tel. 33 827 93 78
UTW Bieruń przy Ośrodku Kultury, tel. 32 216 40 16
UTW w Blachowni przy Miejskim Domu Kultury, tel. 34 327 03 35
UTW Bobrowniki, filia WSB w Dąbrowie Górniczej, tel. 32 287 78 63, 502 097 819
Bytomski UTW przy Centrum Kształcenia Ustawicznego, tel. 32 281 11 38, 32 281 60 76 wew. 46
Górnośląski UTW przy CKU Ekonomistów w Chorzowie, tel. 32 241 17 37
Uniwersytet Każdego Wieku, wydział zamiejscowy WSB w Poznaniu w Chorzowie, tel. 32 349 84 98
Stowarzyszenie Cieszyński UTW przy Wydziale Etnologii i Nauki o Edukacji UŚ, tel. 33 85 46 333 UTW w Czeladzi przy Miejskiej Bibliotece Publicznej, tel. 32 265 94 00
UTW w Czerwionce-Leszczynach przy Miejskim Ośrodku Kultury, tel. 32 43 11 634
UTW przy Akademii im. Długosza w Częstochowie, tel. 34 378 42 08
UTW przy Akademii Polonijnej w Częstochowie, tel. 34 368 42 00
UTW przy Wydziale Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, tel. 34 32 50 274
UTW przy WSB w Dąbrowie Górniczej, tel. 32 295 93 93
UTW przy Pałacu Kultury Zagłębia w Dąbrowie Górniczej, tel. 32 733 88 08
Gliwicki UTW, tel. 32 461 21 45, 603 976 172
UTW Imielin, tel. 32 225 41 34, 32 22 55 992
UTW Jastrzębie Zdrój, tel. 32 476 13 61
Jaworznicki UTW, tel. 32 725 65 21
UTW przy Instytucie Matematyki UŚ, tel. 32 359 21 22
UTW przy GWSH im. Korfantego, tel. 32 35 70 606, 696 728 230
Stowarzyszenie Akademia Trzeciego Wieku w Kłobucku, tel. 530 971 690
UTW przy MG nr 2 w Knurowie, tel. 603 976 172
Stowarzyszenie UTW w Koniecpolu, ul. Armii Krajowej 26 UTW przy Domu Kultury w Koszęcinie, tel. 34 357 61 04 Koziegłowski UTW, tel. 516 169 125
UTW w Kuźni Raciborskiej przy Miejskim Ośrodku Kultury, Sportu i Rekreacji, tel. 32 419 14 07, 32 419 13 67
UTW przy Miejskim Ośrodku Kultury w Lędzinach, tel. 32 326 78 33
UTW w Lublińcu, tel. 724 462 760
UTW przy Miejskim Domu Kultury w Łaziskach Górnych, tel. 32 22 41 033
Łaziski UTW przy Centrum Społecznego Rozwoju, tel. 32 444 64 53
Stowarzyszenie UTW w Łazach, tel. 728 404 741
UTW w Mierzęcicach przy Wyższej Szkole Biznesu w Dąbrowie Górniczej, tel. 32 295 93 93
Powiatowy UTW przy Starostwie Powiatowym w Mikołowie, tel. 32 324 82 56
UTW przy Górnośląskiej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Mysłowicach, tel. 32 225 39 30
UTW przy Urzędzie Miasta w Myszkowie, tel. 668 105 799
UTW w Nędzy przy Gminnym Centrum Kultury, tel. 32 410 47 70
UTW w Ogrodzieńcu, tel. 32 67 32 044 Piekarski
UTW, tel. 32 287 95 66
Pszczyński UTW, tel. 794 974 419
Śląski UTW w Raciborzu, tel. 32 740 35 17
Stowarzyszenie Rudzki UTW, tel. 32 244 20 80
Stowarzyszenie UTW w Rybniku, tel. 32 755 79 90
Stowarzyszenie Siemia-nowicki UTW, tel. 32 228 13 29
Stowarzyszenie UTW w Siewierzu, tel. 886 431 794
UTW w Skoczowie przy Miejskim Centrum Kultury Integrator, tel. 784 876 447
UTW w UŚ, grupa Sosnowiec, tel. 32 368 96 82
UTW w Wyższej Szkole Humanitas w Sosnowcu, tel. 32 363 12 31
UTW w Świętochłowicach, tel. 608 064 377
Tarnogórskie Stowarzyszenie UTW, tel. 513 191 176
UTW przy Krakowskiej Akademii im. Frycza-Modrzewskiego filia w Tychach, tel. 32 326 51 01, wew. 100
Stowarzyszenie Wodzisławski UTW, tel. 32 459 05 12
UTW w Wojkowicach przy Miejskim Ośrodku Kultury, tel. 32 769 64 82
Uniwersytet Otwarty Trzeciego Wieku przy Stowarzyszeniu Misericordia, tel. 32 376 90 20
Zawierciański UTW, tel. 502 035 756
Ząbkowicki UTW, tel. 748 151 381
UTW w Żorach, tel. 513 536 354
Żywiecki UTW, tel. 723 625 869.
KD