Wczesny emeryt musi uważać na progi dochodu
Do końca lutego dorabiający emeryt powinien przesłać do ZUS zaświadczenie o przychodach
- Przykład 1: Wiktor nabył prawa do emerytury z dniem 5 stycznia 2016 r. i rozwiązał umowę o pracę 21 stycznia 2016 r., jednak świadectwo pracy wraz z wnioskiem przedłożył w ZUS dopiero 3 lutego 2016 r. Pomimo tego pierwsza wypłata świadczenia należy się za styczeń, ponieważ w dniu złożenia wniosku nie minął jeszcze miesiąc od nabycia prawa do emerytury.
- Przykład 2: Elżbieta uprawniona jest do emerytury od 3 stycznia 2016, ale ponieważ nadal pracuje na rzecz tego samego pracodawcy, co przed nabyciem prawa do emerytury, ZUS wstrzymał jej wypłatę pierwszego świadczenia. Elżbieta zamierza jednak rozwiązać umowę o pracę z dniem 31 marca 2017 r. Jeśli to uczyni, ZUS podejmie wypłatę emerytury od 1 kwietnia 2017 r. - pod warunkiem, że Elżbieta wystąpi w kwietniu z wnioskiem do ZUS. Jeśli wystąpi z wnioskiem dopiero w następnym miesiącu, pierwsza emerytura trafi do niej w maju.
Emeryci, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny, nie mają żadnych ograniczeń w podejmowaniu pracy (możliwe jednak, że wraz z przywróceniem „starego” wieku emerytalnego, zostaną wprowadzone jakieś ograniczenia - pojawiły się takie pomysły). Całkowita wolność dorabiania nie obejmuje jednak osób przebywających na „starej”, wcześniejszej emeryturze, ani też tych nielicznych osób, które zdołały nabyć prawo do wcześniejszej emerytury pomostowej. Nie obejmuje również rencistów, pobierających rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy oraz rentę rodzinną (za wyjątkiem renty rodzinnej po inwalidzie wojennym lub wojskowym).
Osoby pobierające wyżej wymienione świadczenia, decydując się na podjęcie zatrudnienia, powinny mieć na uwadze kilka ważnych ograniczeń i obowiązków dotyczących pracy zarobkowej na emeryturze. Dotyczy to przychodów z umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy i umowy o pracę nakładczą - mogą one wpłynąć na ewentualne zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia. Warto również pamiętać, że to samo dotyczy przychodów z tytułu otrzymywania zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego i wyrównawczego, a także świadczeń rehabilitacyjnego i wyrównawczego oraz dodatku wyrównawczego.
Rozpoczynając pracę, „wczesny” emeryt i rencista musi powiadomić o tym fakcie ZUS. W tym celu wypełnia formularz ZUS Rw-73 albo też w inny sposób informuje ZUS - istotne jest, aby z zawiadomienia wynikało, od kiedy została podjęta praca i jaka jest wysokość przychodu.
Z przepisów wynika, że jeśli te przychody będą wyższe niż 70 proc., ale nie przekroczą 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, świadczenie wczesnego emeryta czy rencisty zostanie zmniejszone. Jeśli natomiast będą wyższe od 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia, prawo do świadczenia zostanie zawieszone.
Innymi słowy, wczesny emeryt lub rencista może dorabiać bez ograniczeń jedynie do wysokości 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Od 1 grudnia 2015 r. kwota ta wynosi 2.726,80 zł (patrz infografika). Natomiast, jeśli jego zarobki przekroczą limit 130 proc., ZUS wstrzyma mu świadczenie. Od 1 grudnia 2015 r. 130-procentowy limit wynosi 5.064 zł.
O ile zmniejszona zostanie emerytura (renta), jeśli przychody będą wyższe niż 70 proc., ale nie przekroczą 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia? O tyle, o ile został przekroczony dolny limit (70 proc.). Ustalona jest jednak górna granica tego zmniejszenia. Świadczenie można zmniejszyć najwyżej o:
- 24 proc. kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji, w przypadku emerytury i renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
- 18 proc. kwoty bazowej, w przypadku renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy,
- 20,4 proc. kwoty bazowej w przypadku renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba.
Od 1 marca 2015 r. kwoty te wynoszą odpowiednio: 561,70; 421,31 i 477,47 zł.
Po upływie każdego roku, do końca lutego roku następnego, dorabiający emeryt (rencista) powinien przesłać do ZUS zaświadczenie o przychodach uzyskanych w zakończonym roku. Osoby, które nie zawiadomiły ZUS-u o podjęciu pracy w trakcie roku i nie dostarczyły zaświadczenia od pracodawcy po jej zakończeniu, narażają się na karne odsetki za zwłokę.
Autor Andrzej Gębarowski